ناودانی چیست و انواع آن کدامند؟ از مشخصات تا جدول اشتال
به جرات می‌توان گفت امروزه یکی از پرمصرف‌ترین اشکال پروفیل هم در ساختمان سازی و هم در صنایع مختلف ناودانی‌ها هستند. این پروفیل‌های فلزی بسته به مکان مصرف از جنس‌های مختلف و در اندازه‌های متفاوت تولید می‌شوند. با ما همراه باشید تا در این مطلب با انواع ناودانی‌ها، کاربردهای آن‌ها و مصارف مختلفی که دارند بیشتر آشنا شویم.
ناودانی چیست؟
ناودانی بسته به نوع آن ممکن است قطعه‌ای به شکل C یا U باشد. در واقع ناودانی از دو قسمت کفی و لبه ساخته شده است. قسمت کفی آن که به حالت افقی قرار گرفته را «جان» و لبه‌های عمودی آن را «بال» می‌نامند.
بسته به این که ناودانی برای چه مصارفی باشد، ممکن است جنس آن از فولاد، آلومینیوم، استیل یا گالوانیزه باشد که هرکدام در صنایع مختلف به کار رفته و بسته با جنس و اندازه قیمت‌های مختلفی دارند. ناودانی در انواع سازه فلزی کاربرد دارند. ناودانی در کنار نبشی کاربرد زیادی در اجرای سازه فلزی صنعتی و مسکونی دارند.
بیشتر بخوانید: اجرای اسکلت فلزی ساختمان دو طبقه چه مراحل و نکاتی دارد؟
انواع ناودانی کدم‌اند؟
علاوه بر اختلافی که در جنس دارند، انواع ناودانی از نظر شکل ظاهری به دو نوع مشبک یا ساده تقسیم می‌شود. ناودانی ساده از یک صفحه صاف به عنوان جان و بال‌های معمولی ساخته شده اما ناودانی مشبک در قسمت جان خود حفره‌هایی دارد که برای زدن پیچ و مهره روی آن تعبیه شده‌اند.
به‌صورت خلاصه انواع ناودانی را در این قسمت شرح می‌دهیم. ناودانی بر اساس شکل ظاهری سه نوع دارد:
- ساده
- مشبک
- اروپایی
این سه نوع ناودانی هرکدام کاربردهای مختلفی دارند. برای مثال از ناودانی ساده بیشتر در پل‌ها استفاده می‌شود. ناودانی مشبک که به دو نوع UPE و UPN تقسیم می‌شود بیشتر در سازه‌های سبک و یا ساخت قفسه‌های محکم کاربرد دارد و ناودانی اروپایی هم به علت وزن بالاتر، معمولاً در سازه‌های سنگین به کار می‌رود.
یکی از پارامترهای مهم در تعیین قیمت ناودانی تعیین جنس آن‌هاست. ناودانی‌ها ازلحاظ جنس به اشکال متفاوتی مانند گالوانیزه، آلومینیوم و استنلس استیل تقسیم می‌شوند.
- ناودانی آهنی
- ناودانی آلیاژی (استیل)
- ناودانی آلومینیومی
- ناودانی گالوانیزه
ناودانی آهنی به دو نوع ساده و مشبک تقسیم می‌شود که نوع ساده آن نیز دو نوع صنعتی و ساختمانی دارد.
کاربردهای ناودانی
ناودانی‌ها بسته به اندازه، جنس، شکل و استاندارد‌های خاصی که دارند ممکن است در هر صنعتی استفاده شوند. به عنوان مثال ناودانی‌های آلومینیومی به علت استحکام خوب، قابلیت شکل پذیری بسیار بالا و مقاومت در برابر زنگ زدن، در ساخت چارچوب در و پنجره، ساختن شاسی تریلر‌های باربری و ساختن اسکلت ساختمان‌ها کاربرد دارند.
ناودانی‌های گالوانیزه استحکام به مراتب کمتری دارند اما به دلیل ارزان بودن گزینه مناسبی برای فیکس کردن ورق‌های کناف یا پی وی سی (PVC) روی سقف هستند.
اغلب ناودانی‌هایی که در صنایع مختلف و ساختمان سازی استفاده می‌شوند از نوع ساده هستند که در اندازه‌های 8، 10، 12، 14 و 16 موجود بوده و اندازه بال‌های آن‌ها از 30 میلی‌متر الی 400 میلی‌متر ارتفاع دارد.
ناودانی‌های مشبک برای ساخت قفسه‌های فولادی استفاده می‌شوند که با داشتن جای مخصوص پیچ‌های مختلف دیگر نیازی به سوراخ کردن ندارند.
بیشتر بخوانید: ورق گالوانیزه چیست و چه کاربردی دارد؟ تشخیص، ابعاد و انواع
استاندارد‌های ناودانی
استاندارد‌های رایجی که داخل کشور برای ساخت ناودانی استفاده می‌شود به دو شکل UPE و UPN هستند. این استاندارد‌های به شکل ناودانی اشاره دارند که در ادامه مشخصات هرکدام را توضیح می‌دهیم.
ناودانی UPN
در استاندارد UPN، به شکل U بوده و بال‌های ناودانی به صورت مایل با جان ناودانی متصل می‌شوند و شکل آن‌های مخروطی است.
ناودانی UPE
ناودانی‌های UPE به شکل C هستند و بال‌های این ناودانی کاملاً با یکدیگر موازی بوده و شکل ساده‌ای دارند.
ناودانی‌های سبک و ناودانی‌های سنگین چیست؟
ناودانی‌های سبک به ناودانی‌هایی گفته می‌شود که وزن آن‌ها کمتر از استاندارد‌های تعیین شده در جدول اشتال است. قسمت عمده ناودانی‌های تولید داخل از این نوع ناودانی است که معمولاً در صنایع سبک‌تر کاربرد دارند که برای ساخت اسکلت ماشین آلات و در پنجره از آن‌ها استفاده می‌شود.
ناودانی‌های سنگین وزنی معادل استاندارد‌های جدول اشتال دارند که در ساخت ستون و خرپا از آن‌ها استفاده می‌شود. به دلیل وزن بیشتر، ناودانی‌های سنگین معمولاً قیمت بالاتری دارند.
ناودانی چگونه ساخته می شود؟
ناودانی نورد
ناودانی‌های نورد به دو گونه سرد و گرم تقسیم می‌شوند که به آن‌ها ناودانی فابریک نیز گفته می‌شود.
در روش نورد گرم، شمش‌های حرارت دیده با دمای بالا از غلتک‌های خاصی به نام نورد عبور داده می‌شوند که در نهایت به فرم ناودانی حالت داده می‌شوند. معمولاً در این حالت پس از آن که فلز سرد شد دچار انقباض می‌شود در نتیجه اندازه ناودانی دچار تغییراتی می‌شود.
در روش نورد سرد، ابتدا شمش‌های گرم به مرور حرارت خود را از دست می‌دهند و زمان بیشتری به فلز داده می‌شود تا به خوبی سرد شده و استحکام بهتری داشته باشد. بدین ترتیب می‌توان دریافت که ناودانی‌های تولید شده به روش نورد گرم استحکام به مراتب پایین‌تری خواهند داشت.
بیشتر بخوانید: نبشی چیست و چه کاربردی دارد؟ از انواع نبشی تا مشخصات
ناودانی پرسی
در این روش ابتدا ورقه‌های 6 متری از فلز مد نظر به ضخامت‌های خاصی درآمده و وارد دستگاه پرس می‌شوند. دستگاه با اعمال فشار خاصی، به ورق فرم ناودانی می‌دهد.
بسته به روش تولید ناودانی، شکل آن‌ها نیز تفاوت‌هایی خواهد داشت؛ ناودانی‌های پرسی به شکل C بوده و ناودانی‌های نورد (فابریک) به شکل U خواهند بود.
جدول اشتال انواع ناودانی‌ها
یکی از مواردی که اطلاعات عمده‌ای در مورد ناودانی‌ها با اندازه‌ها و طول‌های مختلفی ارائه می‌دهد جدول اشتال است. همان طور که گفتیم اطلاعات این جدول برای ناودانی‌های سبک صدف نمی‌کند اما ناودانی‌های سنگین مطابق استاندارد‌های این جدول تولید می‌شوند.
اطلاعات این جدول توسط مهندسین عمران و شهرسازی و رشته‌های مرتبط استفاده می‌شود و در این مقال نمی‌گنجد.
بیشتر بخوانید: آهن اسفنجی چیست و چگونه تولید می‌شود؟
مشخصات ناودانی کدام است؟
اگر بخواهیم به مشخصات این مقطع فولادی بپردازیم باید به ابعاد ناودانی و وزن آن اشاره کنیم. معمولاً ناودانی‌ها در سایزهای 6 تا 24 تولید می‌شوند. استاندارد ناودانی DIN 1026 هم مرجعی برای تعیین مشخصات و ابعاد ناودانی‌هاست.
| مشخصات و ویژگی ناودانی در سایزهای مختلف | |||
|---|---|---|---|
| ردیف | سایز | ضخامت (میلی‌متر) | وزن واحد طول ناودانی (کیلوگرم) |
| 1 | 6 | 6 | 5 |
| 2 | 6.5 | 5.5 | 7 |
| 3 | 8 | 6 | 8.6 |
| 4 | 10 | 6 | 10.6 |
| 5 | 12 | 7 | 13.5 |
| 6 | 14 | 7 | 16 |
| 7 | 16 | 7.5 | 19 |
| 8 | 18 | 8 | 22 |
| 9 | 20 | 8.5 | 25.3 |
| 10 | 22 | 9 | 29.4 |
سخن آخر
ناودانی‌ها جزو پرکاربردترین پروفیل‌های به کار رفته در صنایع ساختمان سازی و ماشین آلات هستند که با به دلیل استفاده‌های مختلفی که از آن‌ها می‌شود، به روش‌های مختلف و در طیف وسیعی از اندازه‌ها و وزن‌ها تولید می‌شوند.
قبل از استفاده از ناودانی و برای این که نوع ناودانی مناسب کار خود را پیدا کنید بهتر است آشنایی مختصری با انواع جنس‌های آن‌ها داشته باشید.